Netwerken

Naast een gemeenschappelijk doel voegt The Health Foundation (2014) een aantal kenmerken toe, namelijk: diversiteit, wederkerigheid, gedeeld leiderschap, instabiliteit, aanpassingsvermogen en kennis.

‍

Diversiteit

Hierbij gaat het om het vermogen van netwerken om innovatief en creatief te zijn en hun afhankelijkheid van diversiteit.

Gedeeld leiderschap

De macht en het leiderschap is onder de leden verdeeld. Met de juiste governance-vorm kan dit leiderschap ingedeeld worden.

Wederkerigheid

Wederkerigheid en uitwisseling kan gezien worden als de bepalende relatie tussen leden op basis van een wederzijds belang rond een gemeenschappelijk doel. Wederkerigheid en uitwisseling zijn gebaseerd op vertrouwen en respect.

Gemeenschappelijk doel

Netwerkleden hebben een wederzijdse interesse in een gemeenschappelijk doel, zie eerder beschreven

Instabiliteit

Er kunnen schommelingen plaatsvinden in de inzet, betrokkenheid en impact van de leden in het netwerk.

Aanpassingsvermogen

Netwerken beschikken over een aanpassingsvermogen om te overleven en te gedijen in verschillende contexten. De mate hiervan verschilt per netwerk.

Kennis

De kennisfunctie staat centraal in de identiteit en de missie van het netwerk.

‍

Lees voor een toelichting op deze kenmerken de volledige kennissynthese.

Afhankelijk van welk doel het netwerk heeft kan bepaald worden of het netwerk impact heeft. Die impact is niet altijd goed te meten. Eén van de middelen die gehanteerd kan worden om de effectiviteit van een netwerk te bepalen is de ‘network maturity matrix’. Deze matrix biedt handvatten om te toetsen op verschillende kenmerken en thema’s binnen een netwerk en beschrijft duidelijk de volwassenheid per categorie.

‍

Er zijn vijf kernfuncties van een netwerk die bijdragen aan een kwaliteitsverbetering. Deze vijf kernfuncties zijn allemaal van elkaar afhankelijk, communiceren met elkaar, schakelen collectief het netwerk in ter ondersteuning van het leveren van de service, waarbij leren en verandering worden aangemoedigd. De drijvende kracht achter netwerken wordt het ‘5C-wiel’ genoemd.

‍

Een gemeenschappelijk doel fungeert als de as van het netwerk: dat brengt leden samen, geeft focus en laat hen in dezelfde richting bewegen. Vervolgens kan een netwerk een coöperatieve structuur opzetten, dat de voorwaarden creëert om samen te werken, beslissingen te nemen en middelen te bundelen. Dit wordt vergeleken met de lagers in een wiel, waardoor de beweging mogelijk wordt. Het netwerk kan vervolgens aan kracht winnen als het blijft uitbreiden en een kritische massa bereikt, waardoor de waarde voor de leden toeneemt. Deze wordt nog verder verbeterd door de collectieve kennis, die zich opeenstapelt als leden kennis delen en van elkaar leren. Waarde ontstaat ook uit gemeenschapsgevoel, waarbij leden van elkaar profiteren en relaties opbouwen. Deze cyclus waarvan de onderdelen elkaar versterken, kunnen gezien worden als de lucht in de band van een wiel, dat de kracht van het wiel in stand houdt.

‍

De combinatie van deze vijf kenmerken maakt effectieve kwaliteitsverbetering mogelijk, waarbij sprake is van leren en veranderen.

Op NVZ Kennisnet zijn online kennisgroepen op de thema's kwetsbare ouderen en antistollingszorg. Hier kun je makkelijk in contact komen met andere zorgprofessionals,  vragen stellen en bijeenkomsten vinden.

‍

Leg contact of sluit je aan bij een leer- en verbeternetwerk.

Thema: Leiderschap

Uitdagingen: hoge werkdruk, personeelstekort, probleemeigenaar

Adviezen: duaal leiderschap, kies juiste type leiderschap, zorg voor gegund leiderschap

‍

Thema: Evaluatie

Uitdagingen: ontbreken van passend bewijs functioneren netwerk, vergoten van lerend vermogen

Adviezen: bepaal de doelgroep die overtuigd moet worden, betrek onderzoeksinstituut

‍

Thema: Financiering

Uitdagingen: vinden van structurele financiering, negatieve prikkels

Adviezen: stop met financiering zoeken voor alle activiteiten van het netwerk, dergelijke reguliere financiering is niet aanwezig, werk als netwerk aan het aantonen van de toegevoegde waarde, maak een business case

‍

Thema: Burgerparticipatie

Uitdagingen: te weinig focus op burgerparticipatie

Adviezen: breng in kaart welke patiëntenorganisaties relevant zijn voor het netwerk en plan hier periodiek overleg mee in

‍

Thema: Informatie uitwisseling

Uitdagingen: verscheidenheid aan ICT-systemen en privacyregels belemmeren multidisciplinair zorgplan

Adviezen: gebruik bestaande communicatiemiddelen voor het uitwisselen van informatie tijdens oprichtingsfase. Kies voor ICT-partners die duurzaam de interventie kunnen door ontwikkelen en beheren na lanceren; op een manier die betaalbaar blijft.

‍

Thema: Beroepsverenigingen

Uitdagingen: overlap in activiteiten van beroepsvereniging en van het netwerk

Adviezen: bepaal relevante beroepsverenigingen voor het netwerk en plan hier periodiek overleg mee in.

‍

Thema: Samenwerking in regionale netwerken

Uitdagingen: organisatiebelangen en concurrentie

Adviezen: breng deelnemers en hun belangen in kaart. Leg doel en beoogd resultaat vast en communiceer deze duidelijk met deelnemers. Evalueer regelmatig de samenwerking en bespreek concurrentie in het netwerk. Evalueer de grootte van het netwerk, splits af indien noodzakelijk.

‍

Thema: Kwaliteitseisen

Uitdagingen: meetbare kwaliteitsindicatoren zijn lastig te vinden

Adviezen: bepaal binnen netwerk voor welk doel kwaliteitseisen worden opgesteld en betrek stakeholders hierbij. Wees kritisch op tijdsinvestering voor verzamelen van data.

‍

‍

1. Creëer en behoud draagvlak tussen organisaties om gezamenlijk te werken aan een toekomstbestendig zorgsysteem.
2. Leer elkaar begrijpen en creëer onderling vertrouwen.
3. Definieer randvoorwaarden voor gezamenlijke verantwoording om zo risico’s en successen te delen.
4. Zorg voor politiek draagvlak en beïnvloed de beleidscyclus.
5. Zorg ervoor dat de financiële prikkels in lijn zijn met de gezamenlijke doelen.
6. Waarborg een verbetercyclus door een data- en kennisinfrastructuur op organisatie- en regio-niveau te ontwikkelen.
7. Creëer inzicht in burgerperspectieven en maak ruimte voor burgerparticipatie.
8. Zet passende bestuurlijke representatie en leiderschap in om de beweging naar de gezamenlijke doelen te behouden en of te versnellen.

Indien er bij de stakeholders te weinig urgentie speelt om fundamentele wijzigingen door te voeren is het verstandig om deze principes stapsgewijs te doorlopen.

‍

Onderzoek laat zien dat het helpt om te starten met een gezamenlijke visie, vertrouwen te creëren, elkaar te leren kennen en te zorgen voor het benodigde leiderschap. Start vooral niet vanuit een bekostigingshervorming, dan worden te grote onzekerheden aangegaan en is de kans op een energielek groter.

Governance gaat over het besturen, het beleid en de onderlinge regels tussen partijen. Netwerk governance is een principieel andere wijze van governance dan de vormen die we algemeen onderscheiden, waarbij markt, hiërarchie en samenwerking de bekendste vormen zijn.

Bij de netwerk governancevorm gaat het om het doen van dingen die niet door een individuele organisatie kunnen worden gedaan, maar alleen het resultaat kunnen zijn van een samenwerking van verschillende organisaties. Hierbij zijn de netwerkleden niet alleen bezig met hun eigen lot en succes, maar ook met dat van de andere in het netwerk betrokken organisaties. Er zijn drie vormen hoe de governance van een netwerk ingericht kan worden. Lees voor een toelichting op deze elementen de volledige kennissynthese.

‍