Professionals aan het roer in project ‘Nurses know better’ - Groene Hart Ziekenhuis
In het Groene Hart Ziekenhuis moet het actieonderzoek ‘Nurses Know Better’ ervoor zorgen dat verbeteracties beter aansluiten op het dagelijkse werkproces. Het doel van Nurses Know Better is om de professionele regelruimte van verpleegkundigen te vergroten, waardoor verpleegkundigen met innovatieve projecten werken aan kwaliteit van zorg. De sleutelfactor in dit format is een veilige en open cultuur waarin de dialoog tussen verpleegkundigen en andere zorgprofessionals plaatsvindt.
In het kort
Voorwaarden aanwezig
Om inzichtelijk te krijgen hoe professionele regelruimte kan toenemen, is gestart op een afdeling waar de voorwaarden hiervoor aanwezig zijn, in plaats van afwezig. Daarom is gekozen voor de afdeling longgeneeskunde van het Groene Hart Ziekenhuis. Dit betreft een afdeling met een laag percentage ziekteverzuim, een hoge mate van psychologische veiligheid en werkplezier. De afdeling staat in het gehele ziekenhuis bekend als een plek waar professionele verpleegkundigen werken, met gemotiveerde afdelingsmanagers die bereid zijn om verpleegkundigen en andere afdelingsprofessionals de ruimte te geven die nodig is om verpleegkundig leiderschap te kunnen ontwikkelen.
Geen blauwdruk
In het actieonderzoek doorlopen de verpleegkundigen samen met het onderzoeksteam meerdere keren de cyclus van plannen, ontwikkelen (actie), dataverzameling (observeren) en reflectie. Aan het einde van elke cyclus bepalen ze samen de volgende fase. Er is dus niet aan het begin een vaststaande blauwdruk waar niet van wordt afgeweken, het is een flexibele aanpak waarbij inzichten al direct worden meegenomen in het project en waar het doel van het onderzoek en de actualiteit van het project continu worden meegenomen om de aanpak zo passend en effectief mogelijk te maken.
Verpleegkundigen aan het roer
De uitgebreide kennis die wordt opgedaan tijdens het actieonderzoek op de verpleegafdeling van de longgeneeskunde zal worden ingezet om ook op andere afdelingen waar de voorwaarden om te innoveren niet optimaal zijn, de professionele regelruimte te verbeteren. Door daar op een zelfde manier te investeren in psychologische veiligheid en werkplezier, verwachten we dat de professionele regelruimte toeneemt. Verpleegkundigen bedenken interventies waarmee ze de zorgkwaliteit willen verbeteren. Dit leidt tot creatieve oplossingen die de zorg veiliger, zinniger én doelmatiger maken. We verwachten uiteenlopende projecten, zoals bijvoorbeeld het verkorten van opnameduur door betere afstemming, preventieve maatregelen, patiëntveiligheidsprojecten, efficiënter overdragen, stimuleren van teamgevoel.
Inspiratie
Professionals in hun kracht
In de afgelopen decennia is het werken op een verpleegafdeling veel complexer geworden. Dit heeft enerzijds te maken met patiënt gerelateerde factoren, maar anderzijds ook met veelal top-down opgelegde aanpassingen in de organisatiestructuur. Bovendien is er in toenemende mate drang naar ‘in control zijn’ van het hogere management met steeds meer verplichte verantwoordingsdata zoals prestatie-indicatoren. Hierdoor brokkelt de professionele autonomie verder af en wordt kwaliteit van de geleverde zorg niet meer als verantwoordelijkheid van de werkvloer gevoeld. Het project Nurses Know Better wil hierin verandering brengen door zorgprofessionals (niet alleen verpleegkundigen, maar ook artsen, secretaresses en andere zorgverleners) de mogelijkheid te bieden om te reflecteren op hun eigen zorgprocessen en deze te verbeteren.
Omdat dit project een actieonderzoek betreft, worden de interventies direct toegepast in de praktijk. De interventies worden bedacht door ervaringsdeskundigen op de eigen afdeling. Het complexe karakter van een verpleegafdeling vraagt om de waarborging van continue evaluatie om te voorkomen dat een interventie leidt tot onverwachte negatieve neveneffecten.
Door als zorgteam anders te leren kijken naar hoe het werk dagelijks wordt geleverd, eigenhandig de kwaliteit te evalueren en zelf verbeteringen te initiëren, wordt er geïnvesteerd in zelfvertrouwen en veerkracht. Intrinsieke motivatie en werkplezier groeit, met naar verwachting betere kwaliteit van geleverde zorg en minder zorg gerelateerde schade. Wanneer de professionele autonomie en het aanpassingsvermogen toenemen, zal naar verwachting ook de ervaren complexiteit afnemen.
Inzet ervaringskennis
De teamleider, verpleegkundigen en andere praktijkprofessionals op de afdeling Longgeneeskunde hebben in dit actieonderzoek een leidende rol. Als experts in hun eigen lokale context bepalen zij zelf welke facetten van het werkproces aandacht en aanpassing behoeven. Door gebruik te maken van ervaringskennis sluiten de verbeteracties beter aan op het dagelijkse werk, waardoor de intrinsieke motivatie van verpleegkundigen groeit om zich in te zetten voor de implementatie van de verbeterideeën. Onderzoekers en leidinggevenden faciliteren en ondersteunen de interventies, maar zij hebben geen invloed op de wijze waarop besluiten worden genomen. Betrokkenheid van de onderzoekers wordt vormgegeven door een open, faciliterende houding in het gehele proces. Het merendeel van de onderzoekers is werkzaam als verpleegkundige of arts, waardoor zij reeds bekend zijn met de dagelijkse praktijk.
Effectiviteit
De verwachting is dat het actieonderzoek Nurses Know Better kan bijdragen aan het verlagen van zowel het verzuimpercentage als de uitstroom. De adviescommissie ‘Werken in de Zorg’ adviseert werkgevers om meer aandacht te geven aan werkgeluk. Medewerkers zélf hebben de meeste invloed op de mate waarin ze werkgeluk ervaren. Kortom: als ze zelf meer verantwoordelijkheid nemen, krijgen ze meer voor elkaar en stijgt het werkgeluk.
De focus van patiëntveiligheid ligt momenteel vooral op leren van onveilige situaties (Safety-I). Hoewel hiermee de afgelopen jaren veel is bereikt, hebben top-down opgelegde kwaliteitsinstrumenten als protocollen en richtlijnen negatieve bijeffecten. In toenemende mate ervaren zorgprofessionals het werk als (te) druk en verliezen het vertrouwen in eigen kunnen.
In het nieuwe veiligheidsdenken (Safety-II) ligt de focus niet alleen op wat er niet goed gaat, maar wordt er breder gereflecteerd op de dagelijkse praktijk en wat hierin ‘normaal’ verloopt, of bijvoorbeeld uitzonderlijk goed gaat. Met deze bredere blik worden het aanpassingsvermogen en de veerkracht (‘resilience’) van professionals inzichtelijk en kunnen deze eigenschappen worden ondersteund.
Tips & tricks
- Het actieonderzoek past in een strategisch programma. Een dergelijke oplossing kan bijdragen aan het realiseren van praktische synergiën en inspirerende kruisbestuiving tussen verbeterideeën.
- De projectgroep van Nurses Know Better bestaat uit medewerkers en onderzoekers uit het Groene Hart Ziekenhuis en het Leidsch Universitair Medisch Centrum met verschillende achtergronden. Zo'n samenwerkingsverband, waarin diverse disciplines een rol hebben, draagt bij aan onderlinge uitwisseling van ideeën zodat niet ieder voor zich ‘het wiel zelf hoeft uit te vinden’.
- De teamleider, verpleegkundigen, en andere praktijkprofessionals hebben in dit actieonderzoek een leidende rol. Het is van belang om experts in hun eigen lokale context zelf te laten bepalen welke facetten van het werkproces aandacht en aanpassing behoeven. Zo kunnen verbeterinitiatieven die nauw aansluiten bij de praktijk opgepakt worden, zo nodig met de cyclische verbeter systematiek.
Luister hier de eerste podcastaflevering van Nurses Know Better. Ga voor overige afleveringen in de podcastreeks naar Spotify.
