De WijkKliniek: Cordaan biedt ziekenhuiszorg in de wijk

Kwetsbare ouderen

Netwerken

Universitair medisch centrum

De WijkKliniek

De WijkKliniek in Amsterdam is een nieuw zorgconcept voor kwetsbare ouderen die normaal gesproken in het ziekenhuis worden opgenomen vanwege acute medische problemen. In de WijkKliniek is er zowel acute medische zorg, als goede ondersteuning en begeleiding om zo fit mogelijk weer naar huis te kunnen. De WijkKliniek is het resultaat van een innovatieve samenwerking tussen Cordaan, Amsterdam UMC en Zilveren Kruis.

In het kort

In juni 2018 opende de eerste WijkKliniek haar deuren in een verpleeghuis van Cordaan.
De WijkKliniek vult het gat tussen wat thuis, het verpleeghuis en het ziekenhuis kan bieden aan kwetsbare ouderen met acute medische problemen.
Het gaat om ziekenhuiszorg in de wijk; geen verpleeghuiszorg, eerstelijnsverblijf (ELV) of geriatrische revalidatiezorg (GRZ).
Een eerste initiatief waarbij sprake is van integratie van cure en care.
Het team van de WijkKliniek bestaat uit een medisch-, verpleegkundig- en paramedisch-team.
De WijkKliniek is bedoeld als een ‘nurse led/nurse driven hospital’. De verpleegkundig specialist vervult de rol van regiebehandelaar, met een klinisch geriater als supervisor/achterwacht. Het voordeel van een verpleegkundig specialist is dat ze de verpleegkundige kant én de medische kant goed kent.
De patiënt wordt in beeld gebracht op vier gebieden: sociaal, somatisch, psychisch en functioneel. Actief werken aan zelfredzaamheid. Met als doel thuis het leven weer op te pakken en heropnames te voorkomen.
De gemiddelde verblijfsduur is 8 dagen.
Het zorgconcept WijkKliniek is niet te passen in de bestaande bekostigingsstructuur en valt nu onder de NZA-beleidsregel innovatie. Streven is dit uiteindelijk om te zetten in structurele bekostiging. Hiervoor moet inzichtelijk worden wat deze aanpak oplevert voor de patiënt en wordt de effectiviteit van de WijkKliniek gemeten aan de hand van patiëntrelevante uitkomsten en zorgkosten. Daarnaast is het voor structurele bekostiging van het concept belangrijk om aan te tonen dat de WijkKliniek ook in andere regio’s een passend concept is in de zorg voor ouderen. Dit is aanleiding geweest voor de ontwikkeling van het Leernetwerk Acute Ouderenzorg met negen regionale proeftuinen.

Inspiratie

De WijkKliniek vervult een deel van de ziekenhuiszorg, maar is al vanaf de acute fase veel meer herstelgericht en transmuraal van opzet. Hierdoor kunnen patiënten na opname in de WijkKliniek meestal direct naar de thuissituatie terugkeren en is deze overgang minder groot dan na opname in het ziekenhuis. ‘In het ziekenhuis zie je vaak dat mensen in de eerste dagen fors achteruitgaan in het functioneren en daarna weer werken aan herstel', aldus verpleegkundig specialist Diana Wyatt in een video over WijkKliniek. 'Wat je hier ziet is dat we het doorzakken in het functioneren weten af te vlakken door mensen snel te activeren.'

De locatie is laagdrempelig te bezoeken door familie en bekenden waardoor het netwerk van de patiënt blijft bestaan.
De kamers zijn prikkelarm. Goede nachtrust is van belang. Familie kan bij de patiënt overnachten. De incidentie delier is mede hierdoor veel lager dan bij een vergelijkbare groep ouderen die in het ziekenhuis wordt opgenomen.
Het is een mix tussen ziekenhuiszorg en revalidatiezorg in een hele snelle interventie.
Contact tussen de zorgverleners van de kliniek en de hulpverleners die de patiënt thuis al had is laagdrempelig.
Er is een warme overdracht naar de huisarts.
De WijkKliniek biedt veel technische ziekenhuisfaciliteiten (labafname, ecg, infusie). Er is een kar voor acute situaties. Röntgenfaciliteiten zijn 1x per week.
Overdiagnostiek wordt voorkomen. De patiënt komt altijd binnen via de SEH waar vaak beeldvormend onderzoek plaatsvindt. De verpleegkundig specialist neemt bij opname een volledig Comprehensive geriatric assessment (CGA) af en formuleert doelen samen met de patiënt.
De verpleegkundig specialist wordt door patiënten gezien als een goede gesprekspartner bij advanced care planning (ACP) omdat deze voor de patiënt gevoelsmatig dichter bij staat dan een medisch specialist.
Op dit moment kan de huisarts alleen in specifieke situaties de patiënt direct insturen, bijvoorbeeld als de patiënt al bekend is in de WijkKliniek. Het direct insturen van meer patiënten (zonder tussenkomst van SEH) is een van de speerpunten voor doorontwikkeling van de WijkKliniek.

Bekijk ook onderstaande video over de WijkKliniek; deze geeft een goed beeld van wat de WijkKliniek is en wat de succesfactoren zijn van het initiatief. Een mooi kijkje in de keuken!

Cijfers

De eerste –tussentijdse- uitkomstevaluaties laten zien dat:

de zorg in de WijkKliniek veilig en doelmatig is en tot betere uitkomsten voor de patiënt leidt.
een groot deel van de patiënten herstel laat zien tijdens opname.
drie maanden na opname 70% van de patiënten hersteld is qua functioneren.
patiënten minder vaak een delier krijgen tijdens opname in de kliniek (50% reductie in incidentie delier).
er minder heropnames zijn. Heropname is 23% 3 maanden na opname in de WijkKliniek in vergelijking met soortgelijke diagnoses in het ziekenhuis (40% in 3 maanden in nulmeting, 34% in 3 maanden bij cohortmeting).
de zorg daadwerkelijk wordt omgebogen: in 2016 werd 44% van de ouderen opgenomen in het Amsterdam UMC, locatie AMC, na bezoek aan de SEH. In 2019 is dit teruggebracht naar 33%.
patiënten de WijkKliniek waarderen met een ruime 8 . Er is waardering voor zorg, behandeling, begeleiding en laagdrempeligheid.

Tips & tricks

Intensieve samenwerking tussen de partners van het initiatief.
Het inzetten van een gemengd team van zowel ziekenhuis- als wijkverpleegkundigen.
De WijkKliniek maakt deel uit van andere samenwerkingsverbanden op het gebied van (medisch specialistische) zorg voor kwetsbare ouderen in de regio.
Domeinoverstijgend werken vraagt geduld, tijd en vertrouwen in elkaar. Bestuurlijke stabiliteit en begrip voor elkaars werkelijkheid en maatschappelijke opgave zijn daarbij belangrijke factoren.
De gezamenlijke initiatiefnemers hebben met ondersteuning vanuit het Programma Langer Thuis (VWS) Proeftuinen WijkKliniek en Leernetwerk Acute Ouderenzorg opgezet. In totaal gaan 9 proeftuinregio’s een WijkKliniek opzetten en het concept met elkaar doorontwikkelen, vanuit de bredere context en ontwikkelingen in de acute ouderenzorg. Het doel hiervan is om landelijke opschaling mogelijk te maken. Een toolbox is in ontwikkeling.

Meer weten over de WijkKliniek? Neem een kijkje op de website of neem contact op met projectleider Susanne Smorenburg.

‍

Meer Weten?

Contactpersonen

Bianca Buurman

Hoogleraar acute ouderenzorg (Amsterdam UMC)

Mathilde Minderhoud

Directeur specialistische zorg voor ouderen (Cordaan)

Susanne Smorenburg

Projectleider Proeftuinen WijkKliniek Leernetwerk Acute Ouderenzorg Amsterdam UMC