Met de Safety Climate Thermometer wordt veiligheid iets van de zorgprofessionals zelf - Groene Hart Ziekenhuis

Multidisciplinair gesprek

Perifeer ziekenhuis

Groene Hart Ziekenhuis

Met de Safety Climate Thermometer wordt bottom-up input van het zorgteam verkregen op gebied van kwaliteit en veiligheid. Een digitale thermometer die scores op acht veiligheidsthema’s zichtbaar maakt en input geeft voor het multidisciplinair gesprek. Het gebruik van de thermometer zet, op kort-cyclische wijze, de veiligheidscultuur structureel op de agenda. Met de thermometer wordt veiligheid iets van de zorgprofessionals zelf. Zij kunnen deze gebruiken om te focussen op wat op dat moment in hun context belangrijk is.

In het kort

Veel vakgroepen gebruiken psychometrische vragenlijsten en ziekenhuis-brede visitaties, maar uitslagen koppelen aan actiepunten is moeilijk.
De nieuw ontwikkelde thermometer kan een hulp-/communicatiemiddel zijn om periodiek, multidisciplinair de veiligheidscultuur te evalueren.
Het huidige ontwerp is vormgegeven op basis van wetenschappelijke literatuur en input vanuit een internationaal expertpanel. De Safety Climate Thermometer wordt op minimaal drie chirurgische afdelingen getest, en daarna aangescherpt. Hierna wordt het instrument mogelijk landelijk aangeboden.
Alle zorgprofessionals direct betrokken bij de zorg voor de patiënt komen in aanmerking om deel te nemen aan het initiatief. Voorwaarde is een multidisciplinair team.
Elke deelnemende afdeling wordt lokaal vertegenwoordigd door een multidisciplinair lokaal expert team, welke onder begeleiding van het onderzoeksteam een stappenplan (werkwijze) volgt. Zes maanden voor de start (fase 0) zijn meerdere bijeenkomsten met alle teamleden om de gebaande paden te leren kennen en te begrijpen hoe het team de thermometer zich het beste ‘eigen’ kan maken. Door meerdere bijeenkomsten is voor de lokale kartrekkers duidelijk wat van hen verwacht wordt en wat alvast te regelen.
De scores op acht veiligheidsthema’s worden in het multidisciplinair overleg besproken. Doel is de kern van het probleem vinden en realistische doelen stellen. Daarop volgt een verbetertraject van 6 maanden.
De input door zorgverleners is individueel en anoniem, om in de stap erna in groepsverband multidisciplinair het gesprek aan te gaan en te verdiepen.
De ontwikkeling en implementatiestudie van de Safety Climate Thermometer is gefinancierd door de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS 2).

In onderstaande video vertelt Martine van der Linde over het samenwerkingsproject 'Let's talk Safety' en de implementatie van de thermometer als instrument.

Inspiratie

Er is op dit moment geen vergelijkbaar instrument beschikbaar dat het multidisciplinair gesprek over veiligheid tussen zorgprofessionals stimuleert. Wens: een instrument dat gemakkelijk in gebruik is, input van zorgverleners integreert met actiepunten, zorgverleners uitnodigt tot meedenken en aanzet tot actie, ultiem aanpasbaar is aan lokale context en klinische veiligheidsevaluaties structuur biedt.
In de thermometer is zowel aandacht voor veiligheid voor de zorgprofessional als meer gericht op de patiënt, want deze zijn nauw met elkaar verbonden. In de implementatiestudie worden ook zorg-gerelateerde schade en patiënttevredenheidscijfers bijgehouden.
Uit de voorlopige resultaten van het onderzoek valt op dat een aantal factoren positieve invloed hebben op de implementatie en gebruik van de thermometer, zoals bestaande werkrelaties, voldoende voorbereidingstijd, bottom-up aanpak en de aanpasbaarheid aan de lokale context (adaptive design).
Verpleegkundigen vinden het prettig op deze manier betrokken te zijn bij veiligheidscultuur-evaluaties en een actievere rol te krijgen in meedenken over de beste zorg voor de patiënt.
Ondanks de korte looptijd van een individuele cyclus (6 maanden), is het de bedoeling dat de structuur van de thermometer geborgd wordt in nieuwe of bestaande overlegstructuren van de ziekenhuisafdeling.
Het instrument is oorspronkelijk ontworpen voor chirurgische teams vanuit een opdracht van de Nederlandse Vereniging van Heelkunde. Ook niet-snijdende specialismen willen de thermometer verkennen. Het doel is een gedegen basis met flexibele onderdelen, zodat het instrument altijd aanpasbaar is aan de lokale context en in de behoeften van elk team kan voorzien.

Multidisciplinaire inzet van de Safety Climate Thermometer in de dagelijkse praktijk

Tips & tricks

Het is van belang dat enkele lokale zorgprofessionals het initiatief uitdragen. Dit kan via presentaties, kennismakingen op de werkvloer, e-mails. Het lokale expertteam (multidisciplinair team van verpleegkundigen en artsen) zijn minimaal 3x 1 uur kwijt aan de bijeenkomsten van het expertteam (bij start, halverwege en na 6 maanden).
Deze lokale zorgverleners vervullen de rol van kartrekker in bijvoorbeeld informatievoorziening naar de rest van het team, en kunnen deel uit maken van een lokaal expert team, wat de input uit de thermometer multidisciplinair evalueert en een veiligheids-interventie voorstelt.
Het onderzoeksteam is nauw betrokken bij het proces van het lokale team.
Zij zoeken naar de beste manier om patiëntvertegenwoordigers structureel te borgen in deze studie. Op dit moment adviseren zij teams die patiënt-gerelateerde thema's willen aanpakken om de lokale patiëntenraden te betrekken bij de multidisciplinaire gesprekken.

Meer weten?

Betrokkenen

De onderzoeksgroep bestaat uit onderstaande zorgprofessionals & onderzoekers. Martine van der Linde is bereikbaar voor vragen over dit project, zie ook het kopje 'Ambassadeur'. Via onze landkaart is dit project gekoppeld aan het Groene Hart Ziekenhuis. Ook gestart met dit project is St Jansdal Ziekenhuis (Harderwijk), Isala ziekenhuis (Zwolle) en UMC Utrecht.

Martine van der Linde, arts-onderzoeker veiligheidscultuur in de chirurgie
Helma van Grevenstein, chirurg
Connie Dekker, onderzoeker, Hogeschool Rotterdam
Linda Wauben, lector technische innovatie in de zorg
Henk Coert, hoogleraar plastische chirurgie
Lex Burdorf, hoogleraar determinanten van volksgezondheid
Johan Lange, chirurg

Informatie

Onderstaand implementatieschema geeft een overzicht van verschillende te ondernemen stappen, onderverdeeld in fases.

Lees meer informatie over de studie Let's Talk Safety op de website van Hogeschool Rotterdam.

Contactpersonen

Martine van der Linde

Arts-onderzoeker Patiëntveiligheid & Veiligheidscultuur

Helma van Grevenstein

Chirurg

Connie Dekker

Onderzoeker (Hogeschool Rotterdam)

Linda Wauben

Lector technische innovatie in de zorg