Landkaart praktijkvoorbeelden

Het UMCG heeft een traject ontwikkeld om op efficiënte wijze samen met kwetsbare ouderen met kanker tot een passend behandelplan te komen dat recht doet aan de wensen, doelen en context (psychisch, sociaal, functioneel) van de mens achter de patiënt. Hierbij heeft de verpleegkundige een sleutelrol door tijdens een semigestructureerd interview een geriatrisch assessment af te nemen en de wensen en doelen van de patiënt in kaart te brengen.

Isala biedt een korte diagnostische opname (KDO) aan voor kwetsbare ouderen met een complexe zorgvraag en/of geriatrisch syndroom en hun mantelzorgers. Tijdens deze opname worden onderzoeken en afspraken gecombineerd, waardoor de patiënt niet meerdere keren hoeft terug te komen. De resultaten worden met de patiënt en familie besproken en een multidisciplinair team stelt een integraal behandelplan op, niet zozeer gericht op het behandelen van een ziekte, maar meer op het welzijn van patiënt en mantelzorger.

Gezamenlijke besluitvorming door arts, apotheker en klinisch opgenomen kwetsbare oudere patiënt.

Om de dagelijkse visite met de patiënt te verbeteren, namen het Amalia kinderziekenhuis, Meander MC en Slingeland ziekenhuis deel aan een actieonderzoek, begeleid door actieonderzoeker Annet van Harten en gesubsidieerd door ZonMW. Na observaties van de visites werd gezamenlijk besproken wat beter kon. Daarvoor richtten de ziekenhuizen een andere structuur in met meer regie voor de verpleegkundige én ouders. Ze blijven hierop multidisciplinair reflecteren. Drie professionals uit een andere setting delen hun geleerde lessen: Martine van der Molen (Meander MC, verpleegkunde met specialisatie kindergeneeskunde), Joris Fuijkschot (Amalia en Radboud, kinderarts en hoofd K&V, associate professor Passende Kindzorg) en W. Hofstra (Slingeland, kinderarts).

‍

In regio Brabant, Limburg en Zeeland organiseren K&V adviseurs zelf een digitaal café patiëntveiligheid. Hierbij komen 16 ziekenhuizen en revalidatiecentra digitaal samen rondom wisselende thema's.

Sinds 2015 heeft het UMCG een polikliniek voor patiënten die langdurig antistolling gebruiken vanwege trombose of longembolie. Doel is om de antistollingsbehandeling met VKA/DOAC zo veilig en effectief mogelijk te maken, door een (jaarlijkse) controle.

Sinds 2015 is in St. Jansdal aandacht voor casemanagement antistolling in de vorm van een antistollingscommissie met daarin o.a. twee verpleegkundig antistollingsconsulenten. Doel: verbetering antistollingsbehandeling rondom opnames en ingrepen en voorkómen onnodige OK-afzeggingen

‍

Uit wetenschappelijk onderzoek en in de praktijk blijkt dat patiënten die fysiek en mentaal fitter een operatie in gaan, een veel grotere kans hebben op een goeden snel herstel. En tot maar liefst 50% minder kans hebben op complicaties. Daarom werkt Ziekenhuis Nij Smellinghe samen met de patiënt aan deze fitheid, zowel voor als na de operatie. Dit gebeurt met een plan op maat, dat past bij de wensen en mogelijkheden van de patiënt.

In Mooi Maasvallei werken het Maasziekenhuis Pantein, huisartsen, welzijn, wijkverpleging, ouderenzorg, GGZ, gehandicaptenzorg en gemeenten intensief samen. Dankzij deze samenwerking komen patiënten sneller bij de juiste hulp- of zorgverlener en wordt zwaardere zorg voorkomen.

Vaak zijn ziekenhuizen en regio’s apart van elkaar bezig met valpreventie. Meander Medisch Centrum heeft met de inzet van een hackathon verschillende partijen in de regio samengebracht en multidisciplinair het gesprek gevoerd om valpreventie in de regio te verbeteren.

Het OLVG is in 2018 gestart met een Stollingsteam (S-team) om beter inzicht en controle te krijgen op patiënten die via de spoedeisende hulp (SEH) worden opgenomen met trombose of bloedingen. Het S-team verzorgt de dagelijkse monitoring van opgenomen patiënten t.a.v. antistollingsmedicatie. Werken met een S-team levert ook een betere overdracht en borging op naar de 1^e lijn.

In het Isala, Dijklander en Alrijne ziekenhuis werken ze sinds een aantal jaren met een huddle-structuur. Een huddle is een multidisciplinaire overlegstructuur in alle teams in het ziekenhuis met als doel om van elkaar te leren en de strategische doelen te bereiken.

Saxenburgh in Hardenberg heeft een eigen variant van een GEM-team op de spoedeisende hulp opgezet. Dit is niet alleen een verbetering voor de kwetsbare oudere patiënt, maar versterkt ook de multidisciplinaire samenwerking in de organisatie. 

Op de polikliniek geriatrie van het Medisch Centrum Leeuwarden wordt de kwetsbaarheid van patiënten in kaart gebracht tijdens het KiK-spreekuur. Doel is verminderen van ongewenste uitkomsten van zorg en terugdringen van complicaties bij kwetsbare ouderen bij geplande behandelinterventies. 

De onderzoeksgroep ERASE is een consortium van drie topklinische ziekenhuizen, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Spaarne Gasthuis en het lectoraat Acute Intensieve Zorg van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Samen hebben ze naast de ontwikkeling en validering van ERASE, praktische producten ontwikkeld voor de organisatie en uitvoering van een Multidisciplinair Overleg Ouderenmishandeling (MDO).

De spoedeisende hulp (SEH) van HMC Westeinde werkt standaard met een team ouderengeneeskunde om kwaliteit en veiligheid van zorg te verbeteren.

Om de antistollingszorg binnen het ETZ beter te organiseren, is vanuit de werkgroep Stolling één ziekenhuisbreed protocol geformuleerd met input vanuit alle relevante vakgroepen. Begin 2022 is een S-team opgericht als dagelijks aanspreekpunt voor vragen rondom antistolling. Het opsporen van hoog risico patiënten en het feit dat het S-team de behandelaar gevraagd en ongevraagd wijst op risico’s en advies geeft, verhoogt de patiëntveiligheid. Het S-team werkt transmuraal; vanuit de eerstelijn zijn huisartsen en apothekers vertegenwoordigd. 

In een Team Time-Out gaan medewerkers van het Prinses Maxima Centrum het gesprek aan over praktische zaken, zorg rond patiënten, maar ook hoe iedereen erbij zit. Successen, verbazing en verbeterinitiatieven worden niet alleen gedeeld maar ook direct omgezet in acties. Zo wordt continuïteit en patiëntveiligheid geborgd.

Diakonessenhuis Utrecht/Zeist biedt patiënten een actiever verblijf op een reactiverende geriatrieafdeling. De afdeling is zo ontworpen dat onbewuste, dagelijkse activiteiten worden gestimuleerd. De effecten van dit concept zijn wetenschappelijk onderzocht.

Radiotherapiekliniek Maastro werkt aan de hand van het concept Breaking the Rules. Dit is een initiatief van IHI (Institute for Healthcare Improvement) om bepaalde ‘regels’ binnen de zorg te identificeren en af te schaffen. Regels die ooit bedacht zijn met goede intenties maar die achteraf geen voordeel opleveren voor patiënten, naasten of medewerkers. 

De antistollingszorg wordt complexer en door de huidige vergrijzing neemt het aantal patiënten toe. Daarnaast gebruiken patiënten steeds vaker verschillende medicatie, waaronder (langdurig) antistolling. Voor zorgverleners in het ziekenhuis, huisartsen en andere ketenpartners is onderlinge samenwerking en uitwisseling van kennis dan ook belangrijk om de kwaliteit en veiligheid van zorg voor patiënten te kunnen borgen. In Noord-Nederland is sinds oktober 2016 het Transmuraal Trombose Expertise Centrum (TTEC) actief met als missie: Gezamenlijk goede en veilige ketenzorg voor patiënten met trombose in Noord-Nederland.

In het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) is ter ondersteuning van het perioperatieve proces een Antistollingsnavigator in het EPD (Epic) ingebouwd. Deze ‘navigator’ ondersteunt de voorschrijver bij het maken van perioperatief antistollingsbeleid.

Het Martini Ziekenhuis en 5 VVT-instellingen in de regio zochten in de COVID-periode dagelijks contact met elkaar om te zorgen dat de toestroom van patiënten goed kon verlopen. Hierbij bleek dat alle partijen veel voor elkaar konden betekenen om zorg aan patiënten nog beter op elkaar af te stemmen. Als spin-off hiervan is in 2022 Zorgnetwerk Stad en Ommeland opgezet.

Kennisplatform voor trombosepatiënten en zorgverleners in Noord-Holland.

Scholingstool op basis van een klinische beslisregel antistolling met interventieregistratie.  

In 2017 is bij VieCuri mantelzorgparticipatie als standaardzorg ingevoerd. Alle verpleegkundigen, artsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, voedingsassistenten en diëtisten voeren dit beleid uit en zien de meerwaarde voor patiënt en zorgverlener.

Vitaal Vechtdal is een multidisciplinaire samenwerking tussen inwoners, werkgevers, onderwijs, ziekenhuis, huisartsen, gemeenten en zorgverzekeraars met als doel een gezonde en actieve regio. Het initiatief stimuleert inwoners om zelf actief aandacht te besteden aan de eigen vitaliteit en gezondheid.

In het Jeroen Bosch Ziekenhuis leren zorgverleners ervaren hoe het is om patiënt te zijn. Met behulp van tools zoals een VR-patiëntreis en een mankementenlunch kijken zorgverleners door de ogen van een patiënt. In een multidisciplinair gesprek reflecteren zij op deze ervaringen, met als doel vanuit het perspectief van patiënt èn zorgprofessional de kwaliteit van zorg te verbeteren.

Initieel is Barbara van Munster vanuit een wetenschappelijk project gestart om in kaart te brengen wat er nodig is voor regievoering bij multimorbiditeit. Ze is een sterke verbinder tussen wetenschappelijke kennis en praktijk, omdat ze gelooft dat dit elkaar versterkt.

Isala heeft in samenwerking met Centric een Trombosezorgportaal ontwikkeld waarbij je online informatie van een patiënt met antistolling (VKA, DOAC en TAR) op elke locatie kan inzien en bijwerken. De patiënt kan digitaal kijken in zijn/haar kalender voor doseerschema en prikdatum en relevante informatie direct invoeren. Het Trombosezorgportaal is gekoppeld aan het elektronisch patiënten dossier (EPD – HiX standaard content). Zo wordt werken in één systeem meer zorggericht en krijgt de patiënt een actieve betrokken rol. 

In het Rode Kruis Ziekenhuis helpt een digitale beslisondersteuning zorgverleners bij het periprocedurele beleid voor patiënten die antistollingsmedicatie gebruiken. Doel is het aantal VIM/DIM-meldingen en calamiteiten met betrekking tot de antistollingszorg te reduceren.

Treant heeft sinds april 2021 een S-team om casemanagement op het gebied van antistollingszorg te borgen. Het S-team is het dagelijks aanspreekpunt en functioneert naast de ziekenhuisbrede antistollingscommissie.

Een S-team naast een multidisciplinair samengestelde antistollingscommissie heeft meerwaarde; geeft handen en voeten aan de uitvoering van het beleid dat door de antistollingscommissie wordt gemaakt. Deze manier van werken vermindert het aantal patiënten met complicaties (bloeding of trombose) door gebruik van antistollingsmedicatie.

De toediening van parenteralia (infusen en injecties) is een risicovol proces. Daarom is in het Maastricht UMC+ (MUMC+) met het project ‘Veilige Toediening Parenteralia’ een pakket met kwaliteitsverbeteringen gekozen, geïmplementeerd en geborgd. Dit pakket is tot stand gekomen op basis van evidence, praktijkervaringen en een risico-inventarisatie door een multidisciplinair team. Als onderdeel van dit pakket van verbetermaatregelen is een werkwijze ontwikkeld en onderzocht waarbij de dubbelcheck bij toediening van alle parenteralia is vervangen door een risico-gestuurde dubbelcheck bij uitsluitend hoog risico parenteralia.

Op basis van een artikel van Tijd voor Verbinding is het Slingeland ziekenhuis geïnspireerd door het Deventer Ziekenhuis voor hun strategie voor patiëntparticipatie. Margreet Verschoore, kwaliteitsfunctionaris bij het Slingeland ziekenhuis, vertelt hier meer over.  

Bij de behandeling van patiënten die antistollingsmiddelen gebruiken, zijn verschillende zorgverleners betrokken. Samenhang binnen de keten is essentieel maar veelal complex en een potentiële bron van fouten. Eén van de aanbevelingen uit de ‘Landelijke Standaard Ketenzorg Antistolling (LSKA)’ is het vormgeven van lokale, multidisciplinaire samenwerking binnen het ziekenhuis of de ZBC – ofwel casemanagement - om kwaliteit en veiligheid in antistollingszorg te vergroten. Binnen het Elkerliek wordt dit vormgegeven door een centraal DOAC-dossier en nauwe samenwerking tussen trombosedienst, physician assistent (PA), internist(en) en een vasculair geneeskundige. 

In het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) zijn drie e-learnings antistolling ontwikkeld voor voorschrijvers, verpleegkundigen en apothekersassistenten. 

Veel ziekenhuizen worstelen met de vraag hoe patiëntparticipatie goed vorm te geven in alle lagen en processen van de zorg. Vaak is dit erg versnipperd. VieCuri Medisch Centrum heeft met activiteiten vanuit de kerngroep patiëntparticipatie een manier gevonden om hier structureel aandacht voor te hebben. Met tools en tips ondersteunt de kerngroep afdelingen in continu verbeteren en leren van patiëntfeedback, gebruikmakend van verschillende vormen van het multidisciplinaire gesprek (MDG).

Treant biedt ziekenhuis- en ouderenzorg vanuit twintig locaties in de regio Drenthe en Zuidoost-Groningen. De afdeling Geriatrische Revalidatiezorg (GRZ) van locatie De Horst is een ‘harmonica’-afdeling om COVID-patiënten uit het ziekenhuis op te vangen. De dagelijkse behoefte van het ziekenhuis en de mogelijkheden binnen de ouderenzorg worden met elkaar afgestemd. Bij een groot aanbod van patiënten in het ziekenhuis groeit de COVID-cohortafdeling in De Horst. Als het aanbod afneemt, slinkt deze afdeling. Deze samenwerking tussen ziekenhuis en ouderenzorg leidt tot nog betere zorg aan COVID-patiënten.

Op de polikliniek geriatrie van het Maasstad Ziekenhuis wordt een PROMS (Patient Reported Outcome Measures)-vragenlijst (TOPIC-SF) ingezet om meer inzicht te krijgen in de verschillende levensdomeinen en gezondheidssituatie van ouderen. Hierdoor kunnen zorgverleners en patiënt (en eventueel naasten) beter samen beslissen welke behandeling het best passend is en waar deze op gericht moet zijn.

Het Máxima Medisch Centrum (MMC) heeft de zorg ingericht vanuit de wetenschap dat de komende 20 jaar Nederland vergrijst zoals in onderstaande grafiek staat van het SCP 2018. Het uitgangspunt is dat het ziekenhuis specialistische zorg levert aan iedere oudere en dat co-morbiditeit zoals dementie en complicatie van de ziekte delier een normaal gegeven zijn. Daarom krijgen alle zorgverleners specifiek scholing in zorg voor ouderen.

Managers en (senior) adviseurs Kwaliteit & Veiligheid (K&V) werken in Netwerk III al meer dan 30 jaar samen aan het verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van zorg. Hoofddoel is om van én met elkaar te leren over kwaliteit en veiligheid, onder andere door het delen van kennis en ervaringen. Ook is er visievorming over actuele thema’s en is Netwerk III soms klankbord voor nationale spelers (zoals IGJ, VWS, RVS).

In het LUMC worden oudere patiënten met kanker op een gespecialiseerde polikliniek zowel oncologisch als geriatrisch in kaart gebracht om deze patiënten meer passende zorg te bieden. Op een oncogeriatrisch spreekuur werken internisten ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialisten en oncologisch specialisten samen. 

Het Martini Ziekenhuis besteedt structureel aandacht aan het multidisciplinair (= interprofessionele) gesprek, waarbij de human factor speak up centraal staat. Zo kunnen zorgprofessionals zich beter uitspreken over zaken die invloed hebben op welzijn en veiligheid van patiënten en teams.

Bij het St. Antonius Ziekenhuis wordt een online course van E-Infuse gecombineerd met multidisciplinaire casuïstiekbesprekingen uit de praktijk om de kennis, attitude en vaardigheden van artsen te verhogen. Dit levert een hoger leerrendement op en maakt zo de zorg voor kwetsbare ouderen veiliger.

Op het gebied van antistolling werken de Limburgse ziekenhuizen en trombosediensten (TD) intensief samen in netwerk ‘STOL’. Sinds 2014 vindt structureel overleg plaats en worden complicatiebesprekingen georganiseerd. De STOL-leden trekken samen op als het gaat om protocollen en informeren/overleggen actief met elkaar over lopende zaken in de verschillende ziekenhuizen met betrekking tot antistollingszorg.

Isala heeft een actief netwerk opgezet waarin een expertteam kwetsbare ouderen, een beleidsadviseur ouderengeneeskunde en goed opgeleide verpleegkundig aandachtsvelders samen leren en werken aan veiligere zorg voor kwetsbare ouderen.

In het Kenniscentrum Antistolling is de zorg voor patiënten met antistolling uit de hele regio van het Deventer Ziekenhuis (en daarbuiten) centraal gecoördineerd en afgestemd. Alle patiënten en zorgverleners uit de eerste en tweede lijn kunnen telefonisch terecht voor vragen over antistollingsmedicatie en toediening. Daarnaast vervullen de artsen ook doseertaken, geven scholing en doen het protocollenbeheer. Door de centrale rol en vraagbaakfunctie van het Kenniscentrum is goede continuïteit van antistollingszorg en casemanagement optimaal geregeld voor alle patiënten in de regio. 

Een GEM-team is gepositioneerd op de spoedeisende hulp (SEH) en is een samenwerking tussen een geriater, een verpleegkundig specialist (in haar afwezigheid neemt een arts-assistent waar), een apotheker, een apothekersassistent en een transferverpleegkundige. De medisch specialist van het specialisme waarvoor de patiënt is ingestuurd, is hoofdbehandelaar.

Om goede zorg voor kwetsbare ouderen te leveren, is het cruciaal om informatie met elkaar te delen. Destijds is door het VU medisch centrum de transmurale zorgbrug bedacht. In de regio is dit overgenomen en aangepast aan de lokale omstandigheden. Vier ziekenhuizen en vier huisartsengroepen in de regio Eindhoven hebben daartoe een mooie samenwerking opgezet. Een transmurale zorgbrug waarbij praktijkondersteuner/huisarts en de casemanager kwetsbare ouderen in het ziekenhuis elkaar belangrijke informatie over kwetsbare, oudere patiënten overdragen.

Bij flitsaudits toetsen hoofden en of senior(regie)verpleegkundigen samen met medisch specialisten (aandachtsfunctionarissen kwaliteit) elkaars afdeling of locatie. Ook leden van de cliëntenraad worden uitgenodigd om hieraan deel te nemen.

De Intensieve chronische zorg poli (ICZP) bij Bernhoven zorgt ervoor dat er óók op de polikliniek in het ziekenhuis één aanspreekpunt is voor de patiënt met meerdere chronische problemen. Hierdoor wordt betere zorg geleverd en schade in de vorm van onvoldoende afgestemde zorg, polyfarmacie en onnodige onderzoeken voorkomen. Uitgangspunt is het gedachtengoed van Positieve Gezondheid. Via Positieve Gezondheid wordt breder gekeken naar patiënten. Deze bredere benadering draagt bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan en om zoveel mogelijk eigen regie te voeren. 

Op een leuke, ludieke (én lekkere) manier multidisciplinair bewustwording, inzicht, inspiratie en overzicht creëren over initiatieven op het gebied van patiëntparticipatie. In een fictief restaurant gaan medewerkers van ZGT, uit alle geledingen van de organisatie, met elkaar aan tafel met als in- en output de ‘menukaart patiëntparticipatie Chez ZGT’. Door het multidisciplinaire gesprek aan te gaan over wat patiëntparticipatie inhoudt en welke initiatieven er zijn binnen ZGT inspireren en leren medewerkers van elkaar en worden lijnen tussen afdelingen korter.

‘Vanuit mijn professionele rol en vanuit de rol van patiënt en vanuit ‘wie ik ben’, zie ik de noodzaak in betrekken van de patiënt en naasten bij de behandeling. De patiënt een stem geven door oprecht te horen en zien.’ Vanuit die gedachte werkt Willeke Mayenburg, programmaleider ‘Patiënt als Partner’, bij het Groene Hart Ziekenhuis (GHZ).

Wat is goede zorg, wat kan beter en welke waarden horen hierbij? Daarover gaat het in de waardendialogen bij het Radboudumc. Patiënt en zorgverlener voeren een gesprek op basis van gelijkwaardigheid en bepalen in co-creatie wat kwalitatief goede zorg is en wat daarvoor nodig is.

Om de zorg voor patiënten met een andere (sub)culturele achtergrond te verbeteren, is binnen het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) een scholingsprogramma, richtlijn en film gerealiseerd. Doel is cultuursensitiviteit te creëren en zorgverleners te leren hoe ze beter kunnen aansluiten bij de waarden van patiënten met een andere of bi-culturele achtergrond. Zo kunnen zij het goede behandelgesprek aangaan. Dit leidt tot een betere patiëntveiligheid en - tevredenheid.

Aan het einde van het leven draait het vaak om wat de patiënt écht belangrijk vindt. Wat belangrijk is, verschilt echter van persoon tot persoon. Culturele en religieuze waarden en normen spelen mee. Soms heeft de patiënt of familie andere wensen dan wat de zorgverlener kan of wil bieden. Dat kan leiden tot conflicten en ethische dilemma’s. Daarom is in OLVG een leidraad ‘Interculturele communicatie op maat rondom de levenseindezorg’ gemaakt. 

In het Martini Ziekenhuis is een e-learning antistolling voor verpleegkundigen en apothekersassistenten ontwikkeld. Deze zit standaard in het inwerkprogramma en wordt elke drie jaar herhaald. De e-learning is geaccrediteerd bij V&VN. Voor artsen is een e-learning antistolling in ontwikkeling.

Op de moeder kind afdeling van het Medisch Spectrum Twente (MST) wordt het multidisciplinair gesprek (MDG) op verschillende manieren toegepast. Na iedere bevalling is een debriefingsmoment met alle betrokkenen, inclusief eventuele aanwezige ketenpartners en de patiënt. Ook de overdracht is multidisciplinair met alle ketenpartners en de patiënt. Deze werkwijze geeft vertrouwen en een veilig gevoel, niet alleen voor de medewerkers maar zeker ook voor de patiënt.

Het Stollingscentrum van VieCuri Medisch Centrum biedt zorgverleners en patiënten uit de eerste en tweede lijn een consultfunctie voor stollingsgerelateerde vragen. Ook registreert het Stollingscentrum patiënten die antistolling gebruiken en voert een complicatieregistratie. VieCuri biedt hiermee één aanspreekpunt voor patiënten. Vanuit één loket wordt de patiënt begeleid op verschillende momenten in de behandeling (zowel preoperatief als tijdens de opname). Het Stollingscentrum is ook aanspreekpunt voor zorgverleners.

Bij iedere patiënt die binnen de Isala klinieken opgenomen wordt met een vitamine K antagonist (VKA), bepaalt het trombose expertisecentrum (TEC) - bestaande uit doseerartsen en physician assistants (PA’ers)  - het beleid en de dosering. Deze werkwijze zorgt binnen Isala voor het adequater doseren van antistollingsmedicatie en minder schommelingen in INR-waarden bij patiënten. Met uiteindelijk minder complicaties en daarmee een verbeterde patiëntveiligheid als gevolg.

Vijftien ziekenhuizen in het Noorden van het land vormen samen een netwerk van (senior beleids-) adviseurs Kwaliteit & Veiligheid (K&V) waarin op een laagdrempelige manier kennisuitwisseling plaatsvindt. Door met collega’s van andere ziekenhuizen het gesprek aan te gaan, worden goede voorbeelden verspreid en wordt het wiel niet steeds opnieuw uitgevonden.

In het Máxima Medisch Centrum (MMC) wordt voor de medebehandeling bij vraagstukken rondom ouderen en het goed uitvoeren van vrijheidsbeperkende interventies (VBI) een multidisciplinair geriatrieteam ingezet. Standaard betrokkenheid van dit expertiseteam draagt bij aan het verbeteren van kennis en vaardigheden rondom de inzet van VBI. Hierdoor worden nu relatief weinig VBI ingezet.

Binnen Alrijne Ziekenhuis is een geriatrienetwerk opgezet waarin zo’n 45 verpleegkundigen van elkaar leren, inspireren, motiveren en samen dingen oppakken rondom de zorg voor kwetsbare ouderen. Door informatie-uitwisseling, kennis en data (prevalentiemeting), leren van elkaar en onderwijs ontstaat verbinding, wat bijdraagt aan een betere kwaliteit en veiligheid van zorg.

Máxima Medisch Centrum (MMC) werkt met een casemanager antistolling aan verbetering van zorg. Een verpleegkundig specialist vormt als casemanager de spin in het web, is laagdrempelig bereikbaar en direct aanspreekpunt voor collega’s. MMC werkt binnen netwerk mProve samen met andere zorginstellingen om ook op antistolling te leren van elkaars kennis en kunde.

In de zorg krijgen vrijwel alle zorgverleners te maken met antistollingsmedicatie. Regelmatig zijn er situaties waarbij de antistollingsmedicatie (tijdelijk) onderbroken dient te worden. Bijvoorbeeld bij een medische ingreep. In het Reinier de Graaf ziekenhuis is in het elektronisch patiëntendossier (EPD) een vorm van beslisondersteuning ingebouwd. Dit helpt zorgverleners om tot het juiste beleid te komen voor de specifieke patiënt op basis van het bloedingsrisico van de ingreep, het tromboserisico, gebruikte medicatie en eventueel de nierfunctie.

Zorgprofessionals voeren in multidisciplinaire samenstelling een zelfevaluatiegesprek over kwaliteitsthema’s. Hier vindt reflectie plaats op de dagelijkse praktijk, welke wordt vergeleken met beschreven afspraken en zowel interne als externe verwachtingen. Mogelijke verbeteringen worden in gang gezet. Het gaat niet om goed of fout, centraal staat de mate waarin de PDCA-cyclus is doorlopen. Zorgprofessionals worden op deze manier direct betrokken bij kwaliteitsverbetering, zonder standaard afvinklijstjes. 

Bij Laurentius in Roermond werkt elke afdeling met een verpleegkundig kwaliteitsinnovatieteam (KIT-team). Een KIT-team bestaat uit een aantal verpleegkundigen. De KIT-teams komen twee keer per maand samen om goede voorbeelden te delen, kritische vragen te stellen, projecten uit te werken en mogelijk te implementeren op andere afdelingen. De verwachting is dat door continu verbeteren en van elkaar leren, de kwaliteit van zorg verbetert en vermijdbare schade minder wordt.

In de regio Haarlemmermeer en Zuid-Kennemerland (Haarlem en Meer) zorgen regionale afspraken over de gegevensoverdracht bij kwetsbare ouderen voor de juiste zorg op de juiste plek. Voor kwetsbare ouderen gaat dit niet zozeer over substitutie, maar over de continuïteit van zorg tussen huisarts, ziekenhuis en VVT (verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg) en daarmee het voorkomen van zogenaamde draaideurpatiënten. De juiste informatie tijdig overdragen aan de opvolgende zorgverlener draagt bij aan deze continuïteit van zorg.

Zeven ambitieuze topklinische ziekenhuizen werken samen in netwerk mProve om de kwaliteit van zorg voor patiënten aantoonbaar te verbeteren, door te leren van elkaars kennis en kunde. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) maakt zo deel uit van het mProve-netwerk antistolling. Om de zorg rondom patiënten met antistolling te verbeteren en te leren van elkaars ervaringen is een tweejaarlijkse meetweek geïntroduceerd.

Zeven ambitieuze topklinische ziekenhuizen werken op verschillende onderwerpen samen in netwerk mProve om de kwaliteit van zorg voor patiënten aantoonbaar te verbeteren, door te leren van elkaars kennis en kunde.

Bij Alrijne Zorggroep wordt op bijna alle afdelingen binnen het ziekenhuis en de verpleeghuizen gewerkt met een dagstart en/of dagevaluatie. Collega’s nemen de dag van vandaag door, signaleren en bespreken verbeterkansen. Teamleiders en hoger management komen wekelijks bij elkaar om succes, uitdagingen en risico’s te bespreken. Daarmee werkt Alrijne Zorggroep aan het continu verbeteren van de zorg voor patiënten en bewoners én aan het verhogen van het werkplezier voor de zorgprofessionals. 

Om de zorg rondom patiënten zo optimaal mogelijk te organiseren werkt het Jeroen Bosch ziekenhuis (JBZ) met een proactief zorgplan. Patiënten worden in hun context gezien en dat maakt dat de zorg beter aansluit op hun wensen en behoeften. Dit proactief zorgplan is een voorbeeld van een multidisciplinair gesprek (MDG) op alle drie de niveaus: met de patiënt, tussen zorgprofessionals en in de keten.

Het Groene Hart Ziekenhuis zet vrijwilligers in bij (een verhoogd risico op een) delier en bij andere kwetsbare ouderen. Dit helpt zowel patiënten als mantelzorgers én kan ervoor zorgen dat een delier wordt voorkomen. Ook vermindert het de werkdruk van verpleegkundigen.

Het Dijklander Ziekenhuis werkt met de huddle als overlegstructuur in het gehele ziekenhuis, op elke afdeling, maar ook tussen afdelingen. Met als doel om kort-cyclisch te verbeteren. Problemen die patiënten of afdelingen ervaren op risicogebieden als kwaliteit, personeel, gebouwen, ICT, imago, governance en financiën worden snel op alle lagen gesignaleerd en opgelost.

Huisartsen in de regio Nijmegen en het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) werken transmuraal samen bij patiënten met (verdenking van) diep veneuze trombose. Hierdoor wordt de patiënt veel sneller gediagnosticeerd en kan mogelijk bij de eigen huisarts worden behandeld en vervolgd. Deze zorg is patiëntvriendelijk, adequaat en veilig. 

Met de patiëntreis creëert het Dijklander diverse multidisciplinaire gespreksmomenten met de patiënt. Omdat er te weinig zicht was op de contactmomenten tussen processen in en de focus onvoldoende lag op de emotie van de patiënt, is hiervoor een groter project opgezet waar de patiëntreis onderdeel van is. Zo kan kort cyclisch worden verbeterd, met aandacht voor het oogpunt van de patiënt.

Om de dagelijkse artsenvisite op de afdeling efficiënter en inhoudelijk beter te maken én de patiënt echt te betrekken, startte OLVG het verbeterproject 'De Heilige Visite'. Met als resultaat meer efficiëntie, kwaliteit en tevredenheid van patiënten én zorgverleners.

In het Amphia Ziekenhuis wordt casemanagement rondom antistolling vormgegeven door een antistollingscommissie en stollingsconsulenten, die proactief stappen zetten in het verbeteren van de antistollingszorg in het primaire zorgproces van het ziekenhuis.

Om patiënten actief te betrekken bij het verbeteren van de zorg, richtte het Deventer Ziekenhuis een speciaal programma Patiëntenparticipatie op. Het programma bestaat uit vier verschillende onderdelen: laaggeletterdheid, samen beslissen, Sallandse aandacht en patiënt-ervaringsmetingen. De patiënt krijgt hiermee een stem en ervaringen worden meegenomen in de verbetering van zorg. Het resulteert in een betere kwaliteit van zorg en een hogere patiënttevredenheid.

Het Universitair Medische Centrum Groningen (UMCG) zet waakstudenten in om de veiligheid van onrustige (vaak delirante) patiënten te waarborgen. Deze studenten houden extra toezicht op de patiënt en nemen taken over van de mantelzorger of worden ingezet wanneer de patiënt geen mantelzorger heeft. De zorg voor onrustige patiënten wordt zo praktisch veiliger. De waakstudenten waken uitsluitend en hebben geen medische verantwoordelijkheden.

In het Deventer Ziekenhuis is de professionaliteit en deskundigheid van de zorgprofessionals cruciaal in relatie tot kwaliteit van zorg. Investeren in de ontwikkeling en deskundigheid van zorgprofessionals is daarom van belang.

De beste zorg op maat voor alle kinderen. In het Erasmus MC Sophia kinderziekenhuis werken zorgverleners (verpleegkundigen en artsen) samen met kinderen en ouders om dit te bereiken. Deze werkwijze heet Samenzorg en is gebaseerd op de ideeën van ‘Patient- and Family-Centered Care’.

Zorgprofessionals helpen om blijvend bewust te worden van hun veiligheidsgedrag en hoe zij hun eigen veiligheid en die van anderen beïnvloeden: dat doet het kwaliteit- en gedragsspel ‘In Gesprek’. Door spelenderwijs te leren en, aan de hand van de reis van de patiënt, in gesprek te gaan over patiëntbeleving, cultuur & gedrag en risicomanagement.

Op de afdeling Oudergeneeskunde startte Ziekenhuis Gelderse Vallei het project BEZIG met als doel om het bewegen bij kwetsbare patiënten (waarvan ouderen een substantieel deel zijn) te meten, monitoren en promoten. Continu aandacht hebben voor beweging bij een kwetsbare patiënt draagt bij aan een fittere patiënt, sneller ontslag en het voorkomen van blijvend functieverlies.

Elke ochtend staat de Raad van Bestuur (RvB) en het volledige RVE (Resultaat Verantwoordelijke Eenheid)- en stafmanagement stil bij alle mogelijke risico’s die komende 24 uur kunnen gaan spelen waarbij de patiëntenzorg mogelijk schade oploopt. Ook recente veiligheidsissues en hun status (wel/niet opgelost) worden besproken. Zo worden veiligheidsrisico's en problemen op een effectieve manier met elkaar gedeeld en kan proactief worden gestuurd op patiëntveiligheid en omgevingsbewustzijn. 

ViaSana, een Zelfstandig Behandelcentrum (ZBC) biedt zorg aan mensen met bewegings- en pijnklachten. Vanuit de gedachte dat patiëntveiligheid altijd beter kan, heeft ViaSana een medicatieveiligheidsfunctionaris in dienst. Deze medicatiefunctionaris heeft vooral een controle- en signaalfunctie, met name op high-risk medicatie zoals antistolling.

De acute trombosepoli is een speciale multidisciplinaire poli voor patiënten met acute tromboseproblematiek. Zij worden hier snel geholpen door specialisten met expertise.

De antistollingszorg wordt complexer door de huidige vergrijzing van patiënten. Daarnaast gebruiken patiënten steeds vaker verschillende medicamenten, waaronder antistolling. Voor zorgverleners in het ziekenhuis, huisartsen en andere ketenpartners is onderlinge samenwerking en uitwisseling van kennis dan ook belangrijk om de kwaliteit en veiligheid van zorg voor patiënten te kunnen borgen. In de regio Leiden hebben verschillende ziekenhuizen en trombosediensten de handen ineengeslagen om gezamenlijk de antistollingszorg te optimaliseren vanuit het Trombose Expertise Centrum Leiden en omgeving (TECLE).

Bij ziekenhuis Tjongerschans is een gebruiksvriendelijke werkwijze ingevoerd om bloedingscomplicaties te registreren, die zo veel mogelijk aansluit bij het bestaande Elektronisch Patiënten Dossier (EPD; Chipsoft-HiX- geen Standaard Content). Zo kunnen gegevens met betrekking tot bloedingscomplicaties bij gebruik van antistollingsmedicatie op een efficiënte manier worden verzameld voor structurele analyse.

Bernhoven zet in op het stimuleren van bewegen van patiënten en kwetsbare ouderen in het bijzonder. Bewegen helpt schade als functieverlies en vallen tegen te gaan. Onderzoek laat zien dat projecten gericht op meer bewegen leiden tot een afname van zorgkosten, vaker na ontslag direct naar huis, kortere ligduur, behoud van het ADL-niveau en een beter activiteitenniveau. 

Kwetsbare patiënten krijgen op de polikliniek van Ziekenhuis Gelderse Vallei een pro-actief gesprek over behandelwensen (proactieve zorgplanning). Een patiënt krijgt zo de mogelijkheid om doelen en voorkeuren voor toekomstige medische behandelingen en zorg vast te leggen en te bespreken met familie en zorgverleners.

Het lectoraat acute intensieve zorg HAN heeft met Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede en Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem hulpmiddelen ontwikkeld om kwetsbare ouderen en hun naasten beter voor te bereiden op besluitvorming over opname en behandeling op de IC.

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) werkt met een breed scholingsprogramma om de basiskennis bij zorgverleners over antistolling te verbreden en de gebruikersvriendelijkheid van protocollen te vergroten.

De Noordwest Ziekenhuisgroep (NWZ) werkt sinds 2017 met een geheel nieuwe wijze van preoperatieve screening: een Opnameplein. Bij de hoofdingang van het ziekenhuis is een patiëntvriendelijk ‘plein’ gecreëerd waar alle disciplines aanwezig zijn om de patiënt het volledige preoperatieve traject binnen 1,5 uur te laten doorlopen.

‘Door de opzet en werkwijze van de carrousel is bewustwording gecreëerd bij de medisch specialisten en andere disciplines in het ziekenhuis voor wat betreft het antistollingsbeleid.’ 

In het LUMC is een e-learning (ELO) antistolling voor verpleegkundigen ontwikkeld. Deze zit voor hen standaard in het inwerkprogramma.

IPSEL biedt een podium om elkaar te leren kennen en (aan) te spreken. Door verschillende proeftuinen zijn diverse zorgprocessen, communicatie en samenwerking binnen interprofessionele teams verbeterd.

De dagstart is een kort teamoverleg van maximaal 10-15 minuten, staand bij een verbeterbord. De dagstart is een essentieel onderdeel dat inzicht geeft in het goed uitvoeren en bijsturen van werkzaamheden. Het team bepaalt samen de dagdoelen. Dit leidt tot meer eigen verantwoordelijkheid en werkplezier, en kwaliteit en veiligheid voor de patiënt.

Binnen het LUMC is een brede invulling van het casemanagement, ondersteund door een verpleegkundig expert antistolling, een verpleegkundig specialist (VS) en met inzet van een trombosepolikliniek, sinds een aantal jaren van kracht. Het ziekenhuis is daarmee landelijk één van de koplopers.

Om de kwaliteit en veiligheid van zorg te verbeteren zet het Radboudumc de methodiek van waarderend auditen in. Professionals uit het primaire zorgproces zijn geschoold tot auditor en gaan in dialoog met medewerkers over wat goed gaat in de zorg en waar verbetering noodzakelijk of gewenst is.